Propozycja zmiany w EUDR - dla większości firm znaczne ograniczenie obowiązków

Rozporządzenie o wylesianiu EUDR (ang. EU Deforestation Regulation) zostało przyjęte w 2023 roku i w założeniu ma ograniczyć udział Unii Europejskiej w globalnym wylesianiu. Dla branży drzewnej EUDR zastąpiło wcześniejsze rozporządzenie EUTR (EU Timber Regulation). Głównym celem EUDR jest zapewnienie, że produkty sprzedawane w UE - takie jak kawa, kakao, soja, olej palmowy, wołowina i drewno oraz wyroby przetworzone - nie pochodzą z terenów, na których po 2020 roku doszło do wycinki lasów. 

Zgodnie z rozporządzeniem, firmy wprowadzające takie towary na rynek muszą udowodnić, że ich łańcuch dostaw jest wolny od wylesiania, co wymaga złożenia oświadczenia o tzw. należytej staranności (due diligence) przy wykorzystaniu specjalnego systemu informatycznego - TRACES NT.

Sposób uchwalenia EUDR i realizacji jego zapisów budził dotychczas olbrzymie kontrowersje, zwłaszcza wśród mniejszych firm. Krytykowana jest skala biurokracji i koszty jakie muszą ponieść przedsiębiorstwa aby dostosować się do nowych przepisów, które na poziomie EU szacowane są na miliardy euro. Dla wielu prawników absurdem jest, że znaczna część wymagań wobec przedsiębiorców nie wynika wprost z przepisów lecz z "wytycznych", które Komisja Europejska publikuje na swoich stronach w formie "odpowiedzi na najczęstsze pytania" (FAQ). Od czasu kiedy możliwe stało się testowanie systemu informatycznego (jeśli akurat działa), coraz więcej głosów wskazuje, że zakres danych wymaganych przez system może naruszać tajemnicę przedsiębiorstw. 

Pierwotnie stosowanie rozporządzenia miało rozpocząć się z końcem 2024r. jednak w grudniu 2024r. Unia Europejska przyznała dodatkowy 12-miesięczny okres przejściowy, przesuwając datę stosowania przepisów na 30. grudnia 2025r. dla dużych i średnich przedsiębiorstw oraz 30. czerwca 2026r. dla mikro- i małych firm.

W ubiegłym miesiącu komisarz ds. środowiska Jessika Roswall poinformowała europosłów i Radę UE, że system informatyczny TRACES NT mający być głównym narzędziem kontroli - nie będzie w stanie od 1. stycznia 2026r. obsłużyć napływu danych od operatorów gospodarczych i konieczne jest kolejne opóźnienie wejście w życie EUDR według propozycji o rok. (więcej na ten temat >>>)

Pomysł ten spotkał się z oburzeniem, głównie lewicowych posłów europarlamentu oraz protestem ze strony największych podmiotów, zwłaszcza branży spożywczej, które poniosły znaczące koszty na przygotowanie się do wdrożenia i obawiają się m.in., że opóźnienie może wiązać się ze zmianą przepisów i koniecznością ponownego dostosowywania się do nowych wytycznych.

Ostatnie tygodnie stały się więc czasem, w którym gorączkowo poszukiwano rozwiązania trudnej sytuacji i wygląda na to, że w końcu je znaleziono. Znaczące ograniczenie obowiązków dla większości firm o co postulowała m.in. branża drzewna pozwoli nie tylko na zmniejszenie obciążenia systemu informatycznego, ale również na istotne zmniejszenie kosztów jakie muszą ponieść działające na unijnym rynku przedsiębiorstwa.

21. października 2025r. Komisja Europejska skierowała do Parlamentu Europejskiego dokumenty dotyczące proponowanych zmian w EUDR. Jak wynika z komunikatu, KE zaproponowała

1. Uproszczenie obowiązków sprawozdawczych - tylko operator wprowadzający produkt na rynek UE po raz pierwszy będzie zobowiązany do złożenia oświadczenia o należytej staranności w systemie IT.
Oznacza to, że: firmy działające na dalszych etapach łańcucha dostaw (np. przetwórcy, producenci gotowych wyrobów, handlowcy detaliczni) nie będą już musiały składać własnych oświadczeń, cała odpowiedzialność spoczywać będzie na pierwotnym importerze lub producencie, każdy produkt będzie wymagał tylko jednego oświadczenia o należytej staranności. 

2. Uproszczenia dla mikro- i małych przedsiębiorstw z krajów niskiego ryzyka na całym świecie, którzy sprzedają swoje towary bezpośrednio na rynku europejskim. Uproszczenia obejmują:
-jednorazową, prostą deklarację w systemie IT zamiast cyklicznych oświadczeń,
-automatyczne uznanie danych już dostępnych w krajowych bazach danych (np. rejestrach rolnych lub leśnych),
-brak konieczności podejmowania działań w systemie IT, jeśli dane są już zintegrowane przez władze krajowe.

3. Okresy przejściowe
-dla dużych i średnich firm datą wejścia w życie EUDR pozostaje 30. grudnia 2025r., ale będą one mogły skorzystać z sześciomiesięcznego okresu karencji w zakresie kontroli i egzekwowania przepisów. Według Komisji Europejskiej do tego czasu TRACES NT powinien już działać prawidłowo.
-dla mikro- i małych przedsiębiorstw obowiązek stosowania przepisów EUDR ma zostać przesunięty na 30. grudnia 2026r. 

Propozycja Komisji Europejskiej musi zostać przyjęta przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Komisja zaapelowała o szybkie działanie, tak aby formalności zakończone zostały do końca 2025r.