Chiny nie zgadzają się na EUDR. Czy Bruksela się ugnie?

EUDR (European Union Deforestation Regulation) to unijne rozporządzenie zastępujące EUTR (European Union Timber Regulation). W założeniu ma ono ograniczyć degradację lasów na świecie powodowaną konsumpcją obywateli Unii Europejskiej. Przepis został przegłosowany 29. czerwca 2023r., a do jego zapisów przedsiębiorcy zasadniczo będą musieli stosować już od 30. grudnia 2024r.

Przepis dotyczy obrotu towarami, które Komisja Europejska uznała za główne przyczyny wylesiania na świecie. Obejmuje on m.in. olej palmowy, bydło, soję, kawę, kakao, drewno, kauczuk oraz ich produkty pochodne, np. wołowinę, meble, papier, skórę do produkcji odzieży i galanterii czy czekoladę. W rozporządzeniu ustalono graniczną datę wylesienia (i degradacji lasów) na 31. grudnia 2020r. Oznacza to, że towary nie mogą być produkowane na gruntach, które były przedmiotem wylesiania (lub degradacji lasów) po tym terminie. Towary takie będą objęte zakazem wwozu do UE i wywozu z jej obszaru.

Firmy sprowadzające takie towary na teren Unii będą musiały udowodnić, że nie pochodzą one z surowców powodujących wylesianie oraz zostały wyprodukowane zgodnie z odpowiednimi przepisami lokalnymi. Wśród wymogów znajduje się m.in. budzący mocne kontrowersje obowiązek dostarczania danych geolokalizacyjnych dotyczących miejsca pozyskania surowca oraz jego przerobu.

Przepisy EUDR, a zwłaszcza biurokratyczne wymagania jakie narzucają, mają wielu przeciwników zarówno w Unii jak i poza nią. Petycję austriackiego stowarzyszenia właścicieli lasów o odroczenie wejście w życie przepisów i ich modyfikację podpisało ponad 40. tys. osób. W połowie lipca 21 ministrów rolnictwa reprezentujących kraje Unii Europejskiej zgłosiło katalog żądań dotyczących opóźnienia wejście w życie i zmian w rozporządzeniu. Z podobnymi postulatami wystąpiły również międzynarodowe organizacje handlowe.

Wcześniej swoje obawy i sprzeciw wobec unijnego prawa zgłosiły m.in. Australia, Nowa Zelandia, Brazylia, Tanzania, Indie, Indonezja i Malezja Indonezja i Brazylia stanęły na czele grupy 15 państw, które przedstawiły Komisji Europejskiej wspólny list protestacyjny. Wskazują w nim, że unijne regulacje nie uwzględniają lokalnych możliwości i warunków zrównoważonego rozwoju, krajowych przepisów mających na celu ochronę środowiska, mechanizmów certyfikacji ekologicznej, międzynarodowych zobowiązań dotyczących zmiany klimatu oraz innych wysiłków mających na celu zapobieganie wylesianiu. Kraje te zwracają uwagę, że Unia narzuca im swoje prawo nie pytając ich o zdanie. Potencjalnie stanowić to może nieuzasadnioną ingerencję w ich suwerenność. Jednocześnie oceniają, że końcowym rezultatem wdrożenia EUDR będzie wzrost ubóstwa, który odbije się negatywnie na kwestiach środowiskowych, w tym na wzroście wylesiania.

Takie kraje jak Indonezja i Malezja uważają, że drobni rolnicy, właściciele lasów, czy małe przedsiębiorstwa będą przez przepisy EUDR dyskryminowani nie będąc w stanie sprostać stawianym im wymaganiom. Te dwa ostanie kraje są odpowiedzialne za 85% światowej produkcji oleju palmowego, produkowanego m.in. przez miliony rolników i małych firm. Malezja wprost grozi, że utrzymanie zapisów EUDR spowoduje rezygnację z jego dostaw na rynek Unii.

W końcu maja pismo o odroczenie stosowania rozporządzenia EUDR wystosował do Brukseli również rząd USA. W piśmie wskazano, że znaczna część amerykańskich producentów tarcicy i wyrobów z drewna nie będzie w stanie dostarczać swoich produktów zgodnie z nowymi przepisami. Wartość obrotów handlowych jaka jest w związku z tym zagrożona, oszacowano na 3,5 mld USD.

Chiny są największym światowym graczem na rynku drewna i kontrolują ponad 30% globalnego łańcucha dostaw produktów leśnych. Według danych Eurostatu Chiny były odpowiedzialne za 47% importowanych do UE mebli drewnianych oraz 41% dostaw kartonu. Zgodnie z chińskim prawem, przekazywanie informacji geograficznych ograniczone jest do podmiotów posiadających specjalne pozwolenie od Departamentu Administracyjnego ds. Geodezji i Kartografii podległego Radzie Państwa. Biorąc pod uwagę obecną sytuację geopolityczną na świecie, nie wydaje się aby chiński rząd wyraził zgodę na przekazywanie takich danych unijnym urzędnikom.

Decyzja Chin o nie stosowaniu się do EUTR w praktyce oznacza, że albo Unia ugnie się, albo unijny rynek ucierpi z powodu niedoboru drewna i wyrobów z tego surowca. Konsekwencją będą istotne zmiany na globalnym rynku produktów leśnych. W takim scenariuszu można założyć, że wyroby oparte na surowcu drzewnym produkowane w krajach Unii Europejskiej zostaną w znacznej mierze wyparte ze światowych rynków.

Jak dotychczas Komisja Europejska, nie zważając na wszelkie uwagi i protesty, obstaje przy utrzymaniu zapisów EUTR i daty jego wejścia, pomimo że nawet system informatyczny, którym docelowo mają posługiwać się przedsiębiorcy wciąż znajduje się w fazie testów udostępnionej wąskiej grupie użytkowników.