NIK w Piszu

194/2003 – Likwidacja skutków klęski żywiołowej (huraganu) zaistniałej w lipcu 2002 r. na terenach leśnych zarządzanych przez Lasy Państwowe, ze szczególnym uwzględnieniem Puszczy Piskiej - Skrót prasowy

W II półroczu 2003 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła z własnej inicjatywy kontrolę 7 jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych (Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Białymstoku i Olsztynie oraz Nadleśnictwa w Drygałach, Piszu, Myszyńcu, Nowogrodzie i Ostrołęce), na terenie których wystąpiły w największym stopniu szkody w drzewostanie, w wyniku huraganu zaistniałego w lipcu 2002 r.

Huragan ten spowodował uszkodzenia w drzewostanie w 16 nadleśnictwach na łącznej powierzchni 45,4 tys. ha ( prawie 21% ogółu powierzchni leśnej tych nadleśnictw), z czego 12 tys. ha dotyczyło terenów Puszczy Piskiej, co stanowiło 11% jej ogólnego obszaru.

Podstawowym celem kontroli była ocena prawidłowości i skuteczności działań jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych w zakresie likwidacji skutków huraganu.

Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła efektywność tych działań. W wyniku właściwej organizacji oraz sprawnego przebiegu prac przy usuwaniu skutków huraganu, który spowodował niespotykane od kilkudziesięciu lat szkody w drzewostanie, zdołano uprzątnąć prawie całą powierzchnię (ok. 40 tys. ha) ze złomów i wywrotów oraz zagospodarować pozyskane drewno. Pozwoliło to również zapobiec niebezpieczeństwu katastrofy ekologicznej oraz uchronić przed utratą znaczny majątek Skarbu Państwa.

W pracach związanych z usuwaniem skutków huraganu zaangażowanych było średnio w miesiącu ok. 1,2 tys. osób (najwięcej, tj. 2,3 tys. osób w sierpniu 2002 r.) oraz znaczna ilość różnego rodzaju sprzętu mechanicznego, w tym specjalistycznego.

Na podkreślenie zasługuje nie tylko ogromne zaangażowanie w usuwaniu skutków huraganu pracowników Lasów Państwowych, ale również istotny udział jednostek straży pożarnej oraz policji w zakresie ochrony przeciwpożarowej terenów dotkniętych huraganem i ochrony mienia przed kradzieżą. Efektem wspólnych działań Lasów Państwowych z tymi jednostkami było ograniczenie zagrożenia pożarowego do wystąpienia tylko niewielkich ognisk pożarowych oraz sporadycznych przypadków kradzieży drewna.

W okresie od lipca 2002 r. do końca czerwca 2003 r., w wyniku sprzedaży ogółem 2 177,04 tys. m3 drewna pohuraganowego (91.3% ilości pozyskanej) skontrolowane nadleśnictwa uzyskały przychody w łącznej wysokości 198 354,5 tys. zł, co pozwoliło na sfinansowanie większości prac porządkowych.

Znaczna ilość i wartość sprzedanego drewna wpłynęła na wysoki poziom zaległych należności, które w 2 skontrolowanych nadleśnictwach wyniosły ogółem 11 619,5 tys. zł. Wysoki stan należności przeterminowanych wynikał jednak również z zaniechania windykacji lub niewystarczających działań w tym zakresie. Nie zawsze naliczano też odsetki od tych należności. Ponadto, w 2 skontrolowanych nadleśnictwach ujawniono przypadki nieprawidłowego stosowania upustów cenowych, przy sprzedaży drewna.

W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości i uchybień w stosowaniu upustów cenowych przy sprzedaży drewna i windykacji należności z tego tytułu, dochody niektórych nadleśnictw zostały uszczuplone o co najmniej 7 144,7 tys. zł, z czego – w wyniku realizacji wniosków pokontrolnych NIK – wyegzekwowano 6 196,8 tys. zł.

Na likwidację skutków huraganu, w okresie od lipca 2002 r. do końca czerwca 2003 r., w kontrolowanych nadleśnictwach wydatkowano łącznie 72 868,4 tys. zł. W kwocie tej 93,3% stanowiły środki własne Lasów Państwowych, 5,8% fundusze ochrony środowiska uzyskane w formie pożyczki i dotacji, a 0,9% dotacje z budżetu państwa. Ustalenia kontroli wykazały, że środki te wykorzystano generalnie w sposób celowy, a także – poza nielicznymi przypadkami- zgodnie z obowiązującymi przepisami. Niestosowanie ustawy o zamówieniach publicznych stwierdzono zwłaszcza w 1 nadleśnictwie, przy wyborze wykonawców niektórych zadań dotyczących remontów dróg leśnych, odnowienia terenów pohuraganowych oraz niektórych zakupach sprzętu. Na ich wykonanie, z naruszeniem przepisów tej ustawy, w nadleśnictwie tym wydatkowano kwotę 678,1 tys. zł, w której prawie 80% stanowiły środki z funduszy ochrony środowiska i dotacji budżetu państwa.

W 2 skontrolowanych nadleśnictwach kontrola ujawniła ponadto szereg nieprawidłowości związanych z remontami dróg leśnych, wykonywanych w okresie od lipca 2002 r. do końca czerwca 2003 r., które dotyczyły:

W związku z ustaleniami kontroli, na podstawie art. 63 ustawy o NIK Izba, przekazała właściwym organom 2 zawiadomienia o stwierdzonych przypadkach naruszenia prawa, za które ustawowo przewidziana jest odpowiedzialność.