Róża - Wady drewna

Sęki, czyli pozostałości po gałęziach, podzielić możemy na:
- otwarte (widoczne na pobocznicy pnia po okrzesaniu),
- zarośnięte (przekroju gałęzi nie widać, lecz o ich obecności w pniu świadczą specyficzne twory na korowinie) oraz
- wewnętrzne (znajdują się one w pniu, lecz na korze brak jest jakichkolwiek symptomów ich obecności).

Sęki zarośnięte występują pod trzema postaciami: jako guzy, brewki oraz jako róże. W niniejszym artykule uwagę skupimy na różach.

Przekrój poprzeczny przez różę na olszy czarnejFot. Robert Kimbar

Róża na lipie - rysunek bardzo niewyraźny - sęk zalega bardzo głębokoFot. Robert Kimbar

Róże występują zasadniczo u gatunków z grubą korowiną, zarówno liściastych (np. dąb, olsza, kasztanowiec) jak i iglastych (np. sosna, modrzew, daglezja). Róże mogą występować także na gatunkach, które są tradycyjnie kojarzone z występowaniem na nich brewek, np. na brzozach, topolach, czy klonach, czy gatunkach o korze stosunkowo cienkiej, jak np. świerk, czy jodła. Zlokalizowane są one wtedy na dolnej części pnia, gdzie korowina jest wystarczająco gruba. W wyjątkowo ekstremalnych warunkach powstanie róży możliwe jest nawet na buku (w publikacji „Wady drewna”, zdjęcie takie jest prezentowane).

Wygląd róży u gatunków iglastych jest nieco odmienny niż dla gatunków liściastych.
U gatunków iglastych zmarszczenie kory otacza kolistą - eliptyczną bliznę, często dość mocno przeżywiczoną. U gatunków liściastych wygląd blizny jest trochę inny, a samo zmarszczenie kory z reguły przyjmuje większe wymiary. „Stara” róża u sosny to niejednokrotnie praktycznie sama blizna – zmarszczenie otaczającej korowiny może być bowiem bardzo niewielkie.

Róża na sośnieFot. Robert Kimbar

Róża na olszy czarnejFot. Robert Kimbar

Na podstawie wyglądu róży można wnioskować o wielkości i głębokości zalegania sęka. Im większa średnica róży, tym większy zalegający pod nią sęk. Im zmarszczenia korowiny wyraźniejsze, tym sęk zalegania płycej, analogicznie odwrotnie.

Dość ciekawym gatunkiem w kwestii występowania róż i brewek jest dąb czerwony. Na tym gatunku można spotkać wszystkie odmiany sęków zarośniętych i formy pośrednie pomiędzy nimi. Korowina dębu czerwonego w górnej części strzały jest gładka i cienka, natomiast w części odziomkowej z kolei jest stosunkowo gruba. W tej sytuacji w wierzchołkowej części strzały dęby czerwone tworzą brewki, a w dolnej części pnia wykształcają róże. Pośrodku długości pnia powstają twory, które czasami kolokwialnie nazywane są „różobrewkami” - są to róże, od których odchodzą symetryczne pasma kory - dokładnie tak samo, jak przy brewkach. Dowodzi to po prostu, że drzewa są żywymi organizmami i mogą tworzyć wady drewna wymykające się technicznym klasyfikacjom.

Ważna sprawa to sposób pomiaru wielkości róży. Pomiarowi podlega jej średnica. Ponieważ drzewo jest żywym organizmem, w miarę upływu lat, kształt róży z owalnego staje się coraz bardziej eliptyczny. Wydłuża się jej średnica biegnąca w kierunku obwodowym pnia (na skutek przyrostu drzewa na grubość), natomiast stały pozostaje jej wymiar w kierunku wzdłuż pnia (szczególnie dobrze widać to na gatunkach iglastych), dlatego też pomiar róży polega na pomiarze jej średnicy właśnie w kierunku wzdłuż pnia, mierząc średnicę najbardziej wewnętrznego, w pełni zamkniętego, pierścienia zmarszczeń korowiny.

Róża na jaworzeFot. Robert Kimbar