Transport drewna na drewnie

Łotewskie lasy rosną w 50% na glebach wilgotnych: torfowych i murszastych. Wysoki poziom wód gruntowych wiosną i latem uniemożliwia efektywne prowadzenie prac zrębowych. W takich warunkach drewno zazwyczaj pozyskuje się zimą, gdy gleby są zmrożone i mają większą nośność. 

W 2009r. Łotewskie Lasy Państwowe (Latvijas Valsts Meži) zapoczątkowały projekt budowy dróg wywozowych skonstruowanych z drewnianych podkładów. Panele zbijane są z desek sosnowych i świerkowych, a następnie układane za pomocą forwardera na uprzednio wyrównanym gruncie. Dzięki tej konstrukcji zapewniony jest wywóz drewna ciężarówkami z ładunkiem do 52 ton z terenów o wysokim uwilgotnieniu, często ze stagnującą wodą.

Proces powstawania drogi rozpoczyna się od mechanicznego wyrównania gruntu, następnie za pomocą forwardera i żurawia hydraulicznego drewniane elementy są układane na przygotowanym podłożu. Po ułożeniu droga gotowa jest do transportu surowca. Po wywiezieniu drewna z miejsca pozyskania panele są rozłączane, ponownie układane na przyczepie ciężarówki i transportowane na inną powierzchnię zrębową.

Drewniane drogi wywozowe układa się w taki sposób, aby stanowiły swoistą oś, wzdłuż której lokalizuje się kilka zrębów. Dzięki temu minimalizuje się koszty zrywki i oszczędza czas. Wykorzystuje się przy tym mobilność konstrukcji. Zakłada się, że jeden taki zestaw może być użyty ponownie do trzech razy w roku. 

Koszt budowy 1 km odcinka drewnianej drogi to ok. 150 tys. euro. Fot. Tomasz Maćkowiak

Panele są przewożone i łączone ze sobą podczas mrozów, kiedy podłoże ma lepszą nośność. Problemy pojawiają się przy przewożeniu ułożonych już podkładów na inne powierzchnie zrębowe w trakcie silnych mrozów. Drewniane elementy są wtedy zmrożone, przez co utrudnione jest ich rozłączanie i ponowne zmontowanie. Z kolei wczesną wiosną, po ustaniu mrozów, grunty silnie nasiąkają wodą i nie jest możliwy przewóz konstrukcji ciężarówkami. Dlatego rozmontowanie i transport powinny nastąpić jeszcze wtedy, gdy gleba leśna jest zmrożona. 

Łotewskie Lasy Państwowe mają do dyspozycji łącznie 5 km takich dróg, dzięki którym w 2014 r. wywieziono łącznie ponad 75 tys. m sześc. surowca. Koszt budowy 1 km odcinka drogi to ok. 150 tys. euro. W celu zapewnienia opłacalności inwestycji zakłada się średnio 10 powierzchni zrębowych lub trzebieżowych, rozlokowanych w promieniu 2–3 km od siebie. Pozyskanie ogółem powinno wynieść minimum 3,5 tys. m sześc. Inwestycja najczęściej zaczyna się zwracać po sześciu użyciach, czyli ok. dwóch latach. 

Korzyści ekonomiczne z zastosowania tego typu technologii wynikają głównie ze zmniejszenia dystansu zrywki oraz tego, że firmy transportowe są gotowe zapłacić więcej za drewno złożone w miejscach o dogodnych warunkach wywozowych. Niewątpliwymi zaletami zastosowania wspomnianych konstrukcji są ponadto: mniejsze uszkodzenia gleby leśnej (brak kolein po rozmontowaniu drogi), zmniejszenie nacisku na grunt oraz zredukowanie emisji CO2 na powierzchni zrębowej o ok. 10t.

Podstawowe dane o łotewskich lasach

Lesistość 52%. Powierzchnia leśna 3,4 mln ha. Powierzchnia leśna zarządzana przez LVM 1,6 mln ha. Udział głównych gatunków lasotwórczych (lasy wszystkich typów własności) Sosna 29%, Brzoza 28%, Świerk 17%.