Przemysł drzewny obawia się zmian w Ustawie o lasach

30. maja Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego w ramach konsultacji publicznych przedstawiła opinię dotyczącą projektów zmian planowanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w Ustawie o lasach oraz ustawie - Prawo ochrony środowiska.

Datowany na 22. maja 2025r. projekt budzi poważne obawy w środowisku firm tartacznych i przetwórczych. -Choć Ministerstwo Klimatu i Środowiska deklaruje chęć wsparcia działań proekologicznych, to proponowane mechanizmy finansowe i redystrybucyjne mogą przynieść skutki odwrotne do zamierzonych - osłabiając gospodarkę opartą na odnawialnym surowcu, jakim jest drewno - uważa PIGPD.

Zdaniem Izby nowelizacja ustawy o lasach w obecnym kształcie:

• zwiększy koszty drewna dla polskich firm,
• pomija rolę drewna jako ekologicznego i odnawialnego surowca,
• dubluje istniejące mechanizmy finansowania ochrony środowiska,
• zwiększa obciążenia administracyjne bez gwarancji efektywności.

Nowa danina – redystrybucja zamiast inwestycji

Jednym z kluczowych zapisów nowelizacji jest obowiązek kwartalnych wpłat do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości 2% przychodów ze sprzedaży drewna przez Lasy Państwowe.

PIGPD jednoznacznie wskazuje, że to nic innego jak ukryta forma „opodatkowania” drewna, którego ciężar zostanie przerzucony na krajowe przedsiębiorstwa zajmujące się przetwórstwem drewna.  Zdaniem Izby projekt ustawy ma w istocie na celu wyciągnięcie możliwie największych środków z Lasów Państwowych i przetransferowanie ich na działania zgodne z bieżącą polityką Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

-Proponowany mechanizm kwartalnych wpłat w wysokości 2% przychodów ze sprzedaży drewna do NFOŚiGW – bez zabezpieczeń systemowych co do
efektywności wydatkowania środków – stanowi niebezpieczny precedens. Tworzy trwały system redystrybucji, w którym sektor leśny zostaje potraktowany jako zaplecze budżetowe dla celów definiowanych wyłącznie przez administrację centralną - wskazuje PIGPD.

W efekcie takiego podejścia, koszty te zostaną przerzucone na odbiorców drewna, co oznacza podwyżki dla polskich firm tartacznych i przetwórczych. Osłabieniu ulegnie krajowy przemysł oparty na zasobach odnawialnych, który już dziś zmaga się z rosnącymi kosztami działalności, związanych m. in. z ograniczoną wskutek decyzji MKIŚ podażą surowca.

W praktyce oznacza to wzrost kosztów surowca dla tysięcy firm, zwłaszcza małych i średnich, które stanowią trzon krajowego przemysłu drzewnego. W sytuacji, gdy sektor już dziś boryka się z ograniczoną podażą drewna oraz rosnącymi kosztami energii i pracy, dodatkowe obciążenia mogą być ciosem, który doprowadzi do spadku rentowności i ograniczenia działalności wielu zakładów.

Ekologia selektywna – drewno pominięte w strategiach wsparcia

Projekt ustawy zakłada przekazywanie środków finansowych wyłącznie na określone cele środowiskowe: wsparcie parków narodowych, ochronę bioróżnorodności, edukację ekologiczną oraz prowadzenie inwentaryzacji i monitoringu przyrodniczego. Choć działania te mają znaczenie, to całkowicie pominięto wsparcie promocji drewna jako surowca odnawialnego, niskoemisyjnego i strategicznego dla zielonej transformacji.

-To wyraźny dysonans względem unijnych i krajowych dokumentów strategicznych, które promują wykorzystanie drewna w budownictwie i gospodarce o obiegu zamkniętym. Pomijanie tego aspektu w ustawie świadczy o niezrozumieniu roli, jaką sektor drzewny odgrywa w polityce klimatycznej – nie jako problem, lecz jako jedno z rozwiązań - zauważa PIGPD. -Nie można dłużej traktować pozyskiwania i przerobu drewna wyłącznie jako problemu do ograniczenia – musi być ono promowane jako rozwiązanie - wskazują przedsiębiorcy.

Dublowanie funduszy i biurokratyczne koszty

Zdaniem Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego, wskazane przez MKiŚ w projekcie cele są już obecnie wspierane przez m. in. budżet państwa, programy operacyjne, czy systemowe działania NFOŚiGW z własnych środków.

Jednocześnie projektodawca zmian zakłada przeznaczenie części pozyskanych z Lasów Państwowych funduszy na koszty obsługi nowych mechanizmów. Oznacza to, że zamiast na dedykowane działania merytoryczne, część z nich zostanie wykorzystana na biurokrację.

Zdaniem Izby, tworzenie odrębnego strumienia finansowania z przychodów Lasów Państwowych prowadzi do rozmycia odpowiedzialności, dublowania wydatków i zwiększenia biurokracji.

-Uważamy, że powołanie specjalnej „komórki ekologicznej” obsługującej fundusz powinno być w całości finansowane z ogólnego budżetu NFOŚiGW, który dysponuje odpowiednim potencjałem organizacyjnym i administracyjnym. W roku 2023 NFOŚiGW przy budżecie 21 miliardów złotych, zatrudniał ponad 740 pracowników, co kosztowało 168 milionów złotych - napisała PIGPD.

Apel o szerszy dialog w kwestii zmian Ustawy o lasach

-Wyrażamy wdzięczność za możliwość udziału w konsultacjach, ale jednocześnie zwracamy uwagę, że proces dialogu nie może ograniczać się do wybranych organizacji branżowych. W Polsce działa wiele podmiotów reprezentujących różne segmenty sektora drzewnego, których głos musi być uwzględniony, by uniknąć decyzji opartych na niepełnym obrazie sytuacji - zauważa Piotr Poziomski, Prezydent Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego, w piśmie kierowanym do wiceministra Mikołaja Dorożały.

-W naszej ocenie środowisko naturalne to dobro wspólne, dlatego jego ochrona i rozwój powinny być finansowane ze środków centralnych - w ramach wspólnej odpowiedzialności całego społeczeństwa - a nie poprzez selektywne obciążanie jednego sektora gospodarki. Wprowadzenie mechanizmu, który de facto stanowi dodatkową formę „opodatkowania” surowca drzewnego, która spowoduje wzrost jego cen i pogłębi trudności firm tartacznych i przetwórczych co doprowadzi do spadku konkurencyjności krajowego przemysłu drzewnego. W konsekwencji należy się spodziewać znacznie większych strat w dochodach budżetowych państwa niż planowane wpływy uzyskane z Lasów Państwowych - dodaje Poziomski.