Nabywcy drewna dorzucą się do parków narodowych - projekt zmiany Ustawy o lasach

17. stycznia na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt zmiany Ustawy o lasach. Na konsultacje przeznaczono 21 dni.

Projekt złożony przez Ministra Klimatu i Środowiska, ma być odpowiedzią na brak wystarczających środków na finansowanie działań w obszarze ochrony przyrody. Jak wskazano w piśmie przewodnim, w budżecie brakuje pieniędzy na np. opracowanie planów ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody lub planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, wzmożenie działań ochronnych na terenach obszarów chronionych w tym na obszarze Puszczy Białowieskiej czy tworzenie nowych parków narodowych i rezerwatów przyrody. W ostatnich miesiącach rozwiązanie problemu braku środków finansowych stało się jeszcze pilniejsze z uwagi na uruchamianie kolejnych naborów i możliwość pozyskania funduszy unijnych. Pozyskanie funduszy przez np. parki narodowe czy regionalne dyrekcje ochrony środowiska wymaga sfinansowania wkładu własnego przez potencjalnych beneficjentów - na co ich nie stać.

Odpowiedzią na te braki ma być pomysł MKiŚ, iż PGL Lasy Państwowe będą wnosić do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) daninę, która będzie uzależniona od ilości pozyskiwanego surowca. Dla pozyskiwanego wolumenu drewna do 35 mln 3 rocznie opłata wyniesie 6 zł za m3. Dla wolumenu między 35 a 40 mln m3 wzrośnie do 8 zł za m3, dla wolumenu między 40 a 45 mln m3 wyniesie 15 zł za m sześć., a od każdego m3 powyżej 45 mln m3 – 30 zł.

210-255 mln zł corocznej wpłaty na NFOŚiGW

Jak poinformowało MKiŚ, zgodnie z przyjętymi założeniami PGL LP będzie pozyskiwało rocznie ok. 35-40 mln m3 drewna, z tendencją spadkową wynikającą z konieczności wypełnienia celów LULUCF, zmierzającą do redukcji emisji CO2 i zwiększenia pochłaniania. Główną metodą wypełnienia tych celów jest zmniejszenie pozyskania drewna. W wypełnienie celów LULUCF wpisuje się wprowadzenie planowanych ograniczeń związanych z wyłączeniem 20% obszarów lasów z gospodarki leśnej oraz zmiany sposobu prowadzenia tej gospodarki.

Według MKiŚ pozyskanie drewna przez PGL LP w latach 2025-2035, stanowiących podstawę do przedstawionych powyżej wyliczeń kształtować się będzie odpowiednio: 2025 - 36,94 mln m3; 2026 - 36,58 mln m3; 2027 - 36,21 mln m3; 2028 - 35,83 mln m3; 2029 - 35,44 mln m3; 2030 - 35,05 mln m3; 2031 - 36,62 mln m3; 2032 - 38,96 mln m3; 2033 - 40,37 mln m3;  2034 - 38,25 mln m3.

Zgodnie z powyższymi założeniami dotyczącymi wielkości pozyskania drewna, do NFOŚiGW z PGL LP wpływać będą środki finansowe w wysokości około od 210 - 255 mln zł rocznie. Opłaty mają obowiązywać już od tego roku. Od 2027r. stawka opłaty ma być waloryzowana o wysokość inflacji.

Jak wskazano w Ocenie Skutków Regulacji, wpłata od Lasów Państwowych stanie się jednym ze źródeł przychodów NFOŚiGW. Fundusz będzie mógł je na cele i zadania, wykonywane przez parki narodowe, Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz regionalne dyrekcje ochrony środowiska, w tym na współfinansowanie ze środków Unijnych. Wyklucza się jednak możliwość przeznaczenia tych pieniędzy na działania, których bezpośrednim celem jest gospodarcze wykorzystanie pozyskanego drewna.

Przytoczony katalog działań obejmuje: przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i likwidowanie ich skutków dla środowiska, walkę z gatunkami inwazyjnymi, tworzenie planów ochrony dla obszarów podlegających ochronie, ochrona i przywracanie chronionych gatunków roślin lub zwierząt, ochronę przyrody, w tym urządzanie i utrzymanie terenów zielonych, parków, itd., zwiększanie lesistości kraju, zapobieganiem szkodom w lasach i likwidację tych szkód, edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, zakup i utrzymanie specjalistycznego sprzętu i urządzeń do działań na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, współfinansowanie projektów i dokumentacji dla projektów z dofinansowaniem z UE.

Na wpłatę do NFOŚiGW zrzucą się nabywcy drewna

Według Ministerstwa Klimatu i Środowiska projekt nie będzie miał wpływu na ewentualną zmianę ceny drewna i nie będzie miał bezpośredniego wpływu na przemysł drzewny. Wydaje się, że to błędna ocena. Obecnie ok. 90% przychodów Lasów Państwowych pochodzi za sprzedaży surowca drzewnego, na rynku którego LP są monopolistą. Aktualna polityka MKiŚ skutkuje obniżaniem pozyskania, tylko dotychczasowe pomysły polityków wskazują, że w stosunku do 2023r. w najbliższych latach należy się liczyć z ok. 15% spadkiem podaży drewna. Już w 2025r. spadek ten wyniesie ok. 5% W poszczególnych sortymentach np. drewna tartacznego, zwłaszcza liściastego spadki te będą zapewne dużo wyższe. Mniejsza podaż drewna i rosnące koszty działalności Lasów Państwowych oznaczają, że proponowana przez ministerstwo wpłata do NFOŚiGW nie będzie pochodziła z "zysków" LP, ale zostanie przerzucona na nabywców w postaci wyższych cen surowca drzewnego.

Niezrozumiała uznaniowość

Nie wnikając w cel, zasadność oraz ostateczne efekty proponowanej zmiany, pytanie budzi przyczyna, dla której w proponowanych przepisach zamiast jednoznacznych rozwiązań wprowadza się uznaniowość poszczególnych decyzji.

Przykładowo, w uzasadnieniu do projektu wskazano, że drewno pozyskane na potrzeby własne Lasów Państwowych oraz drewna, którego pozyskanie będzie skutkiem klęsk żywiołowych nie będzie wliczane do wolumenu ilości drewna obłożonego opłatą tymczasem Art. 1 pkt. 5. wskazuje, że to minister właściwy do spraw środowiska, w drodze decyzji wydanej na uzasadniony wniosek Dyrektora Generalnego LP może wyłączyć z obliczania wpłaty na podstawie ust. 2, w całości lub w części, ilość drewna pozyskanego w roku kalendarzowym, za który jest dokonywana wpłata, z obszarów objętych klęską żywiołową lub działaniem siły wyższej, biorąc pod uwagę rozmiar skutków klęski żywiołowej lub działania siły wyższej oraz koszty związane z pozyskaniem tego drewna.

Przez ministra właściwego do spraw środowiska w porozumieniu z NFOŚiGW podejmowana ma być również ostatecznie decyzja o alokacji środków przekazanych do funduszu przez Lasy Państwowe. Nieodparcie nasuwają się tu niestety skojarzenia z wciąż obecnymi w mediach przykładami wykorzystywania różnorodnych funduszy na "wskazane" cele.