Pomimo sankcji drewno z Rosji i Białorusi wciąż trafia do Polski

Od początku lipca 2022r. na terenie Unii Europejskiej obowiązuje bezwzględnego zakazu przywozu drewna i wyrobów z drewna pochodzących z Rosji i Białorusi. Mimo to drewno takie trafia do Polski i innych krajów UE przez pośredniczące w nielegalnym procederze podmioty pochodzące głównie z Kazachstanu i Turcji.

W związku z doniesieniami o omijaniu sankcji, Grzegorz Wojciechowski, poseł na Sejm RP (PiS) złożył interpelację do Krajowej Administracja Skarbowej, w imieniu której odpowiedzi udzielił Bartosz Zbaraszczuk, Sekretarz Stanu Szef Krajowej Administracji Skarbowej.

Ad. 1. Jakie konkretne działania podejmuje KAS aby zabezpieczyć polskie granice przed importem nielegalnego drewna i produktów z Rosji i Białorusi, które mogą trafiać do nas przez Kazachstan?

Kwestia dotycząca omijania sankcji na import z Rosji i Białorusi drewna i wyrobów z drewna jest na bieżąco monitorowana. W przypadku podwyższonego ryzyka wystąpienia nieprawidłowości, w tym w przypadku zwiększenia importu z krajów takich jak Kazachstan, wskazującego na możliwość obchodzenia sankcji, poleca się dyrektorom IAS przeprowadzenie dodatkowej analizy i w zależności od jej wyniku podjęcie kontroli celnej w siedzibie przedsiębiorcy mającej na celu ustalenie rzeczywistego kraju pochodzenia importowanego drewna lub wyrobów z drewna.

Niezależnie od powyższego, Krajowa Administracja Skarbowa podjęła działania w celu rozszerzenia możliwości kontrolnych drewna i wyrobów z drewna. Należy bowiem zauważyć, że w przypadku sankcji, pochodzenie produktów ustala się na podstawie reguł niepreferencyjnego pochodzenia. Niepreferencyjne pochodzenie produktów dopuszczanych do obrotu w Unii Europejskiej jest ustalane na podstawie unijnych reguł, jest to weryfikowane w oparciu o informacje i dokumenty przedkładane przez importera. Zgłaszający jest odpowiedzialny za prawidłowe określenie pochodzenia i w przypadku pochodzenia niepreferencyjnego powinien posiadać informacje o procesach jakie miały miejsce w ostatnim kraju produkcji towarów zgłaszanych do dopuszczenia do obrotu w UE. Te informacje powinny pozwolić na określenie pochodzenia i - zależnie od przypadku - mogą zawierać odpowiednie szczegóły, na podstawie których możliwe będzie ustalenie, że produkty były całkowicie uzyskane lub dokładny opis procesu produkcji, klasyfikację taryfową, wartość i pochodzenie użytych materiałów.

Dowód pochodzenia jest potwierdzeniem deklarowanego pochodzenia, ale w przypadku dowodzenia w UE pochodzenia niepreferencyjnego, taki dowód nie jest przedmiotem żadnych specjalnych warunków, innymi słowy różne dowody mogą być stosowane. Dowód taki jest udostępniany organom celnym na ich pierwsze wezwanie.

To jakie dokumenty powinien posiadać importer zależy w pierwszej kolejności od reguły pochodzenia obowiązującej dla sprowadzanego produktu. W zależności od tego czy reguła jest oparta na klasyfikacji taryfowej, wartości dodanej czy też na opisie procesu produkcji, niezbędne informacje czy dokumenty mogą być różne, ale muszą potwierdzać spełnienie unijnej niepreferencyjnej reguły pochodzenia dla danego produktu.

W przypadku przywozu drewna znaczenie ma fakt, aby nie pochodziło ono z państw lub podmiotów objętych sankcjami.

KAS nawiązała współpracę z akredytowanym laboratorium, które jest w stanie przeprowadzić badania zarówno samego drewna jak i produktów wykonanych z drewna i wskazać kraj (rejon geograficzny) pozyskania drewna, również użytego do produkcji wyrobów przetworzonych, które są objęte zakazem przywozu na równi z surowym drewnem. Drewno i wyroby z drewna przywożone z państw innych niż Rosja, w przypadku podejrzenia, że rzeczywistym państwem pochodzenia (pozyskania ) surowca jest Rosja lub Białoruś będą kierowane do badań laboratoryjnych, które wykażą, czy jest to towar objęty sankcjami.

Ad. 2. Czy Funkcjonariusze KAS kontrolowali importerów produktów drewnianych w Polsce, w celu kontroli pochodzenia drewna które wprowadzają do produkcji? Ile takich kontroli przeprowadzono? Czy wykryto jakieś nieprawidłowości?

Do zadań KAS należy prowadzenie kontroli celnych – każda przesyłka towarów przywożonych z państw trzecich podlega zgłoszeniu celnemu, które jest następnie weryfikowane odnośnie do zgodności z prawem celnym oraz przepisami odrębnymi – w tym przypadku – przepisami z zakresu sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.

Każdy transport, który wjeżdża na przejście graniczne podlega czynnościom kontrolnym. Transporty drewna kontrolujemy przede wszystkim z zakresie egzekwowania obowiązujących zakazów i ograniczeń. Dokonywana też tzw. rewizji, czyli otwarcia pojazdu i sprawdzenia, czy zapisy w dokumentach przewozowych, fakturach odpowiadają temu, co faktycznie jest przedmiotem importu do Unii Europejskiej. Kontrole te prowadzone są również z użyciem skanerów RTG.

Kontrola przeprowadzana w ramach obsługi zgłoszeń importowych obejmuje również m.in. sprawdzenie, czy podmioty uczestniczące w obrocie towarowym nie figurują na liście osób i podmiotów dysponujących środkami finansowymi, funduszami oraz zasobami gospodarczymi w rozumieniu rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17. marca 2014r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz.U. L 078 z 17.3.2014 z późn. zm.), rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18. maja 2006r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (Dz. Urz. UE L 134 z 20.05.2006, str. 1, z późn. zm.) jak również na liście osób i podmiotów wpisanych decyzją ministra MSWiA na listę sankcyjną, wobec których stosowane są środki, o których mowa w ustawie z dnia 13. kwietnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. 2023 poz. 1497.).

Od lipca 2022r. (wejście w życie bezwzględnego zakazu przywozu drewna z Rosji) Krajowa Administracja Skarbowa przeprowadziła 4888 tzw. kontroli przed zwolnieniem towaru, tj. kontroli mających miejsce w chwili przywozu towaru na obszar celny Unii Europejskiej. Przeprowadzono 5 kontroli postimportowych.

W wyniku podjętych działań kontrolnych stwierdzono nieprawidłowości w stosunku do 61 przesyłek drewna. Obecnie w tych sprawach toczą się postępowania.

Ad. 3. Czy KAS współpracuje lub poinformowało Prokuraturę o procederze związanym z obchodzeniem sankcji przez podmioty handlujące drewnem, także na polskim rynku? Czy wedle wiedzy KAS, takie postępowanie się toczy?

W wyniku działań kontrolnych Krajowej Administracji Skarbowej złożono 62 zawiadomienia do organów ścigania (w tym dwa zawiadomienia ze względu na błędną klasyfikację towarową).